Υπάρχει ελπίδα

                                                                        

 Οι οικονομολόγοι είναι πρωταγωνιστές στις εκτιμήσεις για την κρίση. Να όμως που ο διάσημος γάλλος κοινωνιολόγος Αλέν Τουρέν με ένα εκτενές, διορατικό δοκίμιο ερευνά πώς η σημερινή ύφεση μετασχηματίζει μακροπρόθεσμα τις κοινωνίες, πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτή τη δυσμενή κατάσταση και τι θετικό μπορεί να μας περιμένει όταν θα καταφέρουμε να βγούμε από αυτήν.
Η κοινωνία μας, αυτή της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και του θριαμβεύοντος ατομικισμού, διέρρηξε κάθε δεσμό με το παλαιό μοντέλο ενσωμάτωσης της εποχής της βιομηχανικής επανάστασης, συμπεραίνει ο Αλέν Τουρέν στο βιβλίο του «Μετά την κρίση. Από την κυριαρχία των αγορών στην αναγέννηση της κοινωνίας», που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» (μεταφρ: Μαρία Μαλαφέκα).
Θεωρεί ότι δεν είμαστε πλέον δρώντα υποκείμενα ενός οικονομικού συστήματος γύρω από το οποίο οργανώνεται η κοινωνική ζωή, αλλά πρέπει να βλέπουμε τους εαυτούς μας κυρίως ως υποκείμενα που έχουν δικαιώματα, μέσα σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από το πολιτισμικό στοιχείο…
«Οταν η κρίση διαχωρίζει την οικονομία από την υπόλοιπη κοινωνία και η τελευταία κλείνεται μέσα στα εσωτερικά της προβλήματα, σε τι καταλήγει η κοινωνική ζωή»; είναι ένα από τα πρώτα ζητήματα που θέτει ο Τουρέν για να δώσει την απάντηση:
«Οχι μόνο τίθεται στο περιθώριο αλλά μεταβάλλεται, σε σημείο μάλιστα να προκαλεί φόβους και εξεγέρσεις ενάντια στους θεσμούς. Αυτές οι συγκινησιακές αντιδράσεις συνέβαλαν πολλές φορές στην επιτυχία κάποιου αυταρχικού, λαϊκίστικου ή εθνικιστικού κινήματος (...) Παράλληλα, η κρίση επιταχύνει τη μακροπρόθεσμη τάση προς τον διαχωρισμό του οικονομικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής του διάστασης, από τα κοινωνικά υποκείμενα, τα οποία, έχοντας πληγεί από την κοινωνική κρίση, μετατρέπονται σε ανέργους, αποκλεισμένους ή κατεστραμμένους αποταμιευτές, όλους ανίκανους να αντιδράσουν πολιτικά, γεγονός που εξηγεί τη σημερινή σιωπή των θυμάτων της κρίσης, ή σε υποκείμενα όλο και λιγότερο κοινωνικά, προσδιοριζόμενα μάλλον με όρους οικουμενικούς, ηθικούς ή πολιτισμικούς»...

Ο φημισμένος διανοητής βλέπει το τέλος του διαχωρισμού των τάξεων και των ομάδων, όπως τον ξέραμε. «Σε όλους τους τομείς οι κοινωνικές κατηγορίες αποσυντίθενται ή κατακερματίζονται». Η εξέλιξη αυτή είναι πιο ορατή στον επαγγελματικό τομέα. «Η κατάρρευση του διεθνούς τραπεζικού συστήματος, με πρώτο το αμερικανικό, δημιούργησε ένα σοκ και γέννησε φόβους, αλλά δεν προκάλεσε μαζική αντίδραση από την πλευρά των θυμάτων, καθώς δεν αποτελούσαν μια πραγματική κοινωνική και πολιτική ομάδα, και τα συμφέροντα των εργαζομένων δεν ήταν περισσότερο ενιαία από όσο εκείνα των ιθυνόντων, μεταξύ των οποίων υπήρχαν επίσης διαιρέσεις και συγκρούσεις».
Οπως συμπεραίνει ο Τουρέν: «Απέναντι σε ένα όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η μόνη εφικτή αμυντική δύναμη οφείλει να είναι πάνω από την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα (...) Πρόκειται για μια διακήρυξη των οικουμενικών δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων: δικαίωμα στην ύπαρξη, δικαίωμα στην ελευθερία και στην αναγνώριση αυτής της ελευθερίας από τους άλλους, καθώς και της κοινωνικής και πολιτισμικής ταυτότητας που απειλείται από τον απάνθρωπο κόσμο του κέρδους (...). Οφείλουμε κυρίως να διακηρύξουμε ότι η δημοκρατία, που μετατρέπει τους εργαζομένους σε υπεύθυνους πολίτες, είναι η βασική προϋπόθεση της οικονομικής και κοινωνικής ανόρθωσης, τουλάχιστον στις χώρες που έχουν ήδη επιλέξει την πολιτική ελευθερία αντί του ολοκληρωτισμού».   (spinou@enet.gr)

(Διαβάστε το πλήρες άρθρο της Πάρης Σπίνου με ένα... ΚΛΙΚ ! )