Μετίν Αρντιτί

Συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη για το diastixo.gr 

Ο Μετίν Αρντιτί ανήκει στην κατηγορία των συγγραφέων που πέρα από τη συγγραφή έχουν και πλούσια πολιτιστική δράση. Είναι πρόεδρος της Ορχήστρας της Ρωμανικής Ελβετίας, διευθύνει δύο ιδρύματα που έχουν σχέση με τη μουσική κι έχει ιδρύσει το ίδρυμα Αρντιτί που χορηγεί υποτροφίες σε αποφοίτους του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Με τη συγγραφή ασχολείται πολλά χρόνια και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία. Το Τουρκάκι, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλέντη, αναφέρεται σε ένα προικισμένο αγόρι που γοητεύεται από την καλλιγραφία και τον χρωματικό πλούτο των εκκλησιών. Είναι μεγάλο ταλέντο και έχει το χάρισμα να αναπαριστά με ευκολία ό,τι θέλει να σχεδιάσει. Οι εβραϊκές καταβολές του όμως του εμποδίζουν οποιαδήποτε ενασχόληση και έτσι επιλέγει τη φυγή. Από την Κωνσταντινούπολη το 1531 ταξιδεύει στη Βενετία. Εκεί δουλεύει σκληρά και εξελίσσεται σε έναν από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της πόλης. Μια παράνομη ερωτική σχέση αποκαλύπτει το μεγάλο του μυστικό. Μια τοιχογραφία εποχής, πλημμυρισμένη από ομορφιά, χρώματα, πάθη και μηχανορραφίες, τη μαγεία της Ανατολής και την ανυπέρβλητη τέχνη της βενετσιάνικης Αναγέννησης.

Από τις πρώτες σελίδες, το μυθιστόρημά σας Το Τουρκάκι μας κερδίζει. Ποιος είναι ο ρόλος της πλοκής και κατά πόσο μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη;
Νομίζω πως η υπόθεση έχει πρωταρχική σημασία. Βέβαια το ύφος είναι σημαντικό, όπως και η φιλοσοφία του μυθιστορήματος, αλλά πάνω απ’ όλα, ο αναγνώστης θέλει να διαβάσει μια ωραία ιστορία. Δεν πρέπει ο συγγραφέας απλώς να σαγηνεύσει τον αναγνώστη αλλά να τον «δέσει». Να τον κάνει πιστό φίλο για αρκετό καιρό. Γι’ αυτό και η πλοκή του μυθιστορήματος είναι αναντικατάστατη.
 Ο Ελί είναι ένα από τα παιδιά που έχουν αβέβαιο μέλλον. Έχει όμως ένα προσόν: ζωγραφίζει. Μπορεί όμως μια ιδιαιτερότητα, μια κλίση, ακόμα και σήμερα να ανοίξει ένα δρόμο για την επιτυχία σε ένα νέο;
Βέβαια. Η κλίση είναι απαραίτητη. Στην κλίση θα αξιοποιήσει όχι μόνο το ταλέντο του αλλά και τις εσωτερικές δυνάμεις που θα τον βοηθήσουν να αντεπεξέλθει και να υπερβεί τα εμπόδια για την καριέρα του.
 Η περιγραφή της Κωνσταντινούπολης και η τοιχογραφία της ανάλογης εποχής μάς γοητεύει. Ήταν όμως η Κωνσταντινούπολη τόσο εξαιρετική όπως την περιγράφετε;
Η Κωνσταντινούπολη είναι η κατεξοχήν πόλη που χτίστηκε χάρη στη συνεισφορά πολλών πολιτισμών. Γι’ αυτό και αυτή η πόλη έμεινε στην καρδιά των Ελλήνων.
Γιατί μεταναστεύει ο Ελί στη Βενετία; Μήπως αυτή είναι η μοίρα του φτωχού ακόμα και σήμερα; 

Όχι, γιατί ο Ελί δε μεταναστεύει για να ξεφύγει από τη φτώχεια, αλλά επειδή δεν του επιτρέπουν να ασκήσει την τέχνη του. Μεταναστεύει και αλλάζει ταυτότητα για ένα μόνο λόγο, για να μπορεί να ζωγραφίσει.
Η αναρρίχηση του Ελί στο χώρο της ζωγραφικής στη Βενετία αλλά και ο γάμος του τον ανέβασαν στην πιο ψηλή τάξη: την αστική τάξη. Είναι εύκολο για έναν προλετάριο να ανέβει τόσο ψηλά; 
Αν έχει πολύ μεγάλο ταλέντο και τεράστια θέληση, ναι! Χρειάζεται πολύ ταλέντο και πολλή δουλειά, αλλά δεν πρέπει να αγνοήσει κανείς έναν απαραίτητο παράγοντα, την τύχη.
Αν και ο Ελί έγινε διάσημος, η ανάμνηση της εφηβείας τον οδηγεί στις ρίζες του. Δεν μπορεί να ξεφύγει και αυτό φαίνεται από την επιλογή της ερωμένης του. Μήπως είναι δύσκολο να αποφύγεις το πεπρωμένο;
Όχι, αλλά μπορεί κανείς να το πλάσει. Όλα είναι θέμα μέτρου. Το πεπρωμένο δεν είναι εξ ολοκλήρου θέμα τύχης, μόνο εν μέρει. Χρειάζεται ένας συνδυασμός τύχης, ταλέντου και δουλειάς.
 Η παγίδα που στήνεται στον διάσημο Ελί μάς θυμίζει το φθόνο των ανθρώπων. Επιβεβαιώνεται ο λαός που λέει «καλύτερα να σε μισούν παρά να σε ζηλεύουν»;
Όχι. Απλώς το να σε ζηλεύουν είναι λιγότερο δυσάρεστο από το να σε μισούν... Συχνά ο καλλιτέχνης είναι περιστοιχισμένος από ανθρώπους που τον κολακεύουν με υποκρισία. Η τέχνη είναι λιγότερη επικίνδυνη από το μίσος!
 Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος περνάτε την αγάπη σας για τη ζωγραφική και τις τέχνες. Γιατί η τέχνη είναι σπουδαία για τους συνανθρώπους μας; 
Δεν είναι απλώς σπουδαία, είναι αναντικατάστατη. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Είναι ο πιο γλυκός τρόπος –ή ο λιγότερο οδυνηρός– για να πλησιάσει κανείς τον εαυτό του και τελικά να τον κατανοήσει. Και απιστεύω πως από αυτή την άποψη η τέχνη είναι υπεράνω της θρησκείας, η οποία έχει τους ίδιους σκοπούς αλλά τους επιβάλλει δογματικά. Η τέχνη δεν μπορεί να συνυπάρξει με το δογματισμό – όποιος κι αν είναι αυτός.
Διάβασα στο βιογραφικό σας ότι έχετε και άλλες δραστηριότητες, πέρα από τη συγγραφή, που είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Μπορείτε να κάνετε μια σύντομη αναφορά;
 Είμαι πρόεδρος της ορχήστρας της Ρωμανικής Ελβετίας και διευθύνω δύο ιδρύματα που έχουν σχέση με τη μουσική, εκ των οποίων το ένα το ίδρυσα με τον Παλαιστίνιο φίλο μου Ελιάς Σαμπάρ. Ονομάζεται «Τα όργανα της ειρήνης» και ασχολείται κυρίως με τη μουσική εκπαίδευση στην Παλαιστίνη.

 Πριν από λίγους μήνες δώσατε μια διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής. Ποιες ήταν οι εντυπώσεις σας; 
Το θέμα ήταν κυρίως «Τα όργανα της ειρήνης». Δε θέλω να παραδεχτώ ότι ο περισσότερος κόσμος αδιαφορεί για το παλαιστινιακό πρόβλημα. Όλοι πιστεύουν ότι πρέπει να βρεθεί μια λύση, αλλά λίγοι είναι έτοιμοι να ενδιαφερθούν πραγματικά.
 Όταν σας τηλεφώνησα για πρώτη φορά, μου είπατε ότι ήσασταν στις Σπέτσες. Ποια είναι η γνώμη σας για την πατρίδα μας;
Αγαπάω απέραντα την Ελλάδα και υποφέρω που τη βλέπω σ’ αυτή την κατάσταση, παρόλο που πιστεύω ότι η ευθύνη για ένα μέρος του προβλήματος προέρχεται από την ίδια τη χώρα και αυτούς που την κυβερνούν, είτε είναι πολιτικοί είτε είναι οικονομολόγοι.
Μα και σε τι ωφελεί να το λέμε; Πρόκειται για μια πολύ οδυνηρή περίοδο.