Τέλος εποχής!
Έκλεισε το ιστορικό βιβλιοπωλείο της Εστίας μετά από 128 χρόνια λειτουργίας
Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ - http://www.enet.gr
Το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», έπειτα από 128 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας, αποτελεί πια παρελθόν.
Το παλιό κατάστημα της Εστίας στη Σταδίου Η πολυκύμαντη ιστορία του, ωστόσο, έχει ήδη αποτυπωθεί λεπτομερώς στις αναμνήσεις του Νίκου Παντελάκη, ο οποίος εργάστηκε εκεί από παιδάκι ώς τα βαθιά του γεράματα («Σαν να διάβασα ένα βιβλίο», εκδ. Εστία), καθώς και στην εμπεριστατωμένη μελέτη της Αννας Καρακατσούλη «Στη χώρα των βιβλίων» (Εκδόσεις των Συναδέλφων»), που διατρέχει την πορεία του πάνω στ' αχνάρια της εγχώριας πνευματικής ιστορίας, από τα τέλη του 19ου αιώνα ώς τις πρόσφατες τεχνολογικές και οικονομικές εξελίξεις που αναδιατάσσουν το τοπίο βίαια.
Η προϊστορία του «Βιβλιοπωλείου της Εστίας» ξεκινά το 1881 -έτος ανάτασης και ευφορίας για την Ελλάδα, χάρη στην προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Αρτας- όταν ο Τήνιος δάσκαλος Γεώργιος Κασδόνης αναλαμβάνει τη διεύθυνση του εβδομαδιαίου περιοδικού «Εστία». Ο ίδιος, τέσσερα χρόνια αργότερα, θα εισβάλει δυναμικά και στον εκδοτικό και βιβλιοπωλικό κλάδο, αντλώντας από το πνευματικό κεφάλαιο που του παρείχε «ο κύκλος της Εστίας», στον οποίο σύχναζαν από τον Παλαμά, τον Βιζυηνό και τον Πολέμη ώς τον Δροσίνη, τον Σουρή και τον Ξενόπουλο. Ο ανιψιός του Ιωάννης Κολλάρος, που τον διαδέχτηκε το 1901, όπως και οι περισσότεροι εκδότες της εποχής, αντικατέστησε το τυπογραφείο με το βιβλιοπωλείο ως επίκεντρο της εμπορικής δραστηριότητάς του, αναδεικνύοντάς το και ως χώρο κοινωνικών και πνευματικών συναναστροφών.
«Ο μπαρμπα-Γιάννης ο Κολλάρος», διαβάζουμε στο βιβλίο του Παντελάκη, «είχε ένα επιβλητικό ύφος, πολύ σκληρό -στη δουλειά πάνω ήταν Κέρβερος». Το βιβλιοπωλείο τότε στεγαζόταν στον αριθμό 38 της Σταδίου, όπου και παρέμεινε ώς το 1972, μ' ένα σύντομο διάλειμμα το 1937-1938, που χρειάστηκε να μεταφερθεί στην Πεσμαζόγλου. Ο γαμπρός του Κολλάρου, ο αξιωματικός του Πυροβολικού Κωνσταντίνος Σαραντόπουλος, ήταν εκείνος που συγκέντρωσε γύρω από τις εκδόσεις της Εστίας σχεδόν όλους τους πεζογράφους της γενιάς του '30, δίνοντας στον οίκο το στίγμα που έμελλε να τον συνοδεύει μέχρι σήμερα.
Και ποιος δεν περνούσε απ' το βιβλιοπωλείο: καθηγητές πανεπιστημίου, όπως ο Συκουτρής και ο Κακριδής, νεότεροι συγγραφείς, όπως ο Βενέζης, ο Μυριβήλης, ο Καραγάτσης, η Γαλάτεια Σαράντη, ο Αντώνης Σαμαράκης και φυσικά ο Πέτρος Χάρης, διευθυντής της «Νέας Εστίας» επί δεκαετίες, ο Κατσίμπαλης, ο Καραντώνης, ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος... Στο κατάστημα της Σταδίου, πάνω στο καθήκον, άφησε ο Σαραντόπουλος, το '72, την τελευταία του πνοή.
Τον διαδέχτηκε η κόρη του, Μάνια Καραϊτίδη, η οποία κατάφερε να επιβληθεί σ' έναν ανδροκρατούμενο χώρο και να κρατήσει την επιχείρηση ακμαία, σε πείσμα των μεγάλων ανακατατάξεων που πραγματοποιήθηκαν στη βιβλιαγορά μετά τη μεταπολίτευση. Στη νέα έδρα του βιβλιοπωλείου, στην οδό Σόλωνος, άρχισε να φυσάει φρέσκο αεράκι, καθώς ο κατάλογος των εκδόσεων της «Εστίας», πέρα από τη «Λωξάντρα» και τα υπόλοιπα βιβλία της Μαρίας Ιορδανίδου, ενισχύθηκε και με έργα των Πέτρου Τατσόπουλου, Χρήστου Χωμενίδη, Φαίδωνα Ταμβακάκη ή του πρόωρα χαμένου Χρήστου Βακαλόπουλου. Ολοι οι παραπάνω συνάντησαν στο πρόσωπο της κυρίας Μάνιας μια υπέροχη συνομιλήτρια. Και το γραφείο της, μέχρι πριν από λίγους μήνες, παρέμενε φιλόξενο για κάθε περαστικό.
Ο Νίκος Παντελάκης δεν ζει για να δει το τέλος του ιστορικού βιβλιοπωλείου. Είχε προλάβει ωστόσο να μελαγχολήσει βλέποντας την άκρατη εμπορευματοποίηση να διαποτίζει κάθε πτυχή της κοινωνίας. Ο ίδιος ούτε το Δημοτικό δεν είχε τελειώσει, αλλά είχε να το λέει: το πτυχίο του στην τέχνη του βιβλίου μέσα στο «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» το έλαβε, καθώς κανείς υπάλληλος δεν μπορούσε να σταθεί σ' αυτό αν δεν ενημερωνόταν συνεχώς. Το ίδιο ακριβώς μας έλεγε χθες και η Μαρία Παπαγεωργίου, που εργαζόταν στη Σόλωνος τα τελευταία 21 χρόνια:
«Τι σημαίνει βιβλίο, εδώ το έμαθα. Δυσκολεύομαι να πιστέψω αυτό που συνέβη. Ευελπιστώ να συνεχίσω να ζω από τα βιβλία, αλλά πρώτα πρέπει ν' αποφορτιστώ. Η θλίψη είναι βαριά». http://www.enet.gr
Έκλεισε το ιστορικό βιβλιοπωλείο της Εστίας μετά από 128 χρόνια λειτουργίας
Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ - http://www.enet.gr
Το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», έπειτα από 128 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας, αποτελεί πια παρελθόν.
Το παλιό κατάστημα της Εστίας στη Σταδίου Η πολυκύμαντη ιστορία του, ωστόσο, έχει ήδη αποτυπωθεί λεπτομερώς στις αναμνήσεις του Νίκου Παντελάκη, ο οποίος εργάστηκε εκεί από παιδάκι ώς τα βαθιά του γεράματα («Σαν να διάβασα ένα βιβλίο», εκδ. Εστία), καθώς και στην εμπεριστατωμένη μελέτη της Αννας Καρακατσούλη «Στη χώρα των βιβλίων» (Εκδόσεις των Συναδέλφων»), που διατρέχει την πορεία του πάνω στ' αχνάρια της εγχώριας πνευματικής ιστορίας, από τα τέλη του 19ου αιώνα ώς τις πρόσφατες τεχνολογικές και οικονομικές εξελίξεις που αναδιατάσσουν το τοπίο βίαια.
Η προϊστορία του «Βιβλιοπωλείου της Εστίας» ξεκινά το 1881 -έτος ανάτασης και ευφορίας για την Ελλάδα, χάρη στην προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Αρτας- όταν ο Τήνιος δάσκαλος Γεώργιος Κασδόνης αναλαμβάνει τη διεύθυνση του εβδομαδιαίου περιοδικού «Εστία». Ο ίδιος, τέσσερα χρόνια αργότερα, θα εισβάλει δυναμικά και στον εκδοτικό και βιβλιοπωλικό κλάδο, αντλώντας από το πνευματικό κεφάλαιο που του παρείχε «ο κύκλος της Εστίας», στον οποίο σύχναζαν από τον Παλαμά, τον Βιζυηνό και τον Πολέμη ώς τον Δροσίνη, τον Σουρή και τον Ξενόπουλο. Ο ανιψιός του Ιωάννης Κολλάρος, που τον διαδέχτηκε το 1901, όπως και οι περισσότεροι εκδότες της εποχής, αντικατέστησε το τυπογραφείο με το βιβλιοπωλείο ως επίκεντρο της εμπορικής δραστηριότητάς του, αναδεικνύοντάς το και ως χώρο κοινωνικών και πνευματικών συναναστροφών.
«Ο μπαρμπα-Γιάννης ο Κολλάρος», διαβάζουμε στο βιβλίο του Παντελάκη, «είχε ένα επιβλητικό ύφος, πολύ σκληρό -στη δουλειά πάνω ήταν Κέρβερος». Το βιβλιοπωλείο τότε στεγαζόταν στον αριθμό 38 της Σταδίου, όπου και παρέμεινε ώς το 1972, μ' ένα σύντομο διάλειμμα το 1937-1938, που χρειάστηκε να μεταφερθεί στην Πεσμαζόγλου. Ο γαμπρός του Κολλάρου, ο αξιωματικός του Πυροβολικού Κωνσταντίνος Σαραντόπουλος, ήταν εκείνος που συγκέντρωσε γύρω από τις εκδόσεις της Εστίας σχεδόν όλους τους πεζογράφους της γενιάς του '30, δίνοντας στον οίκο το στίγμα που έμελλε να τον συνοδεύει μέχρι σήμερα.
Και ποιος δεν περνούσε απ' το βιβλιοπωλείο: καθηγητές πανεπιστημίου, όπως ο Συκουτρής και ο Κακριδής, νεότεροι συγγραφείς, όπως ο Βενέζης, ο Μυριβήλης, ο Καραγάτσης, η Γαλάτεια Σαράντη, ο Αντώνης Σαμαράκης και φυσικά ο Πέτρος Χάρης, διευθυντής της «Νέας Εστίας» επί δεκαετίες, ο Κατσίμπαλης, ο Καραντώνης, ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος... Στο κατάστημα της Σταδίου, πάνω στο καθήκον, άφησε ο Σαραντόπουλος, το '72, την τελευταία του πνοή.
Τον διαδέχτηκε η κόρη του, Μάνια Καραϊτίδη, η οποία κατάφερε να επιβληθεί σ' έναν ανδροκρατούμενο χώρο και να κρατήσει την επιχείρηση ακμαία, σε πείσμα των μεγάλων ανακατατάξεων που πραγματοποιήθηκαν στη βιβλιαγορά μετά τη μεταπολίτευση. Στη νέα έδρα του βιβλιοπωλείου, στην οδό Σόλωνος, άρχισε να φυσάει φρέσκο αεράκι, καθώς ο κατάλογος των εκδόσεων της «Εστίας», πέρα από τη «Λωξάντρα» και τα υπόλοιπα βιβλία της Μαρίας Ιορδανίδου, ενισχύθηκε και με έργα των Πέτρου Τατσόπουλου, Χρήστου Χωμενίδη, Φαίδωνα Ταμβακάκη ή του πρόωρα χαμένου Χρήστου Βακαλόπουλου. Ολοι οι παραπάνω συνάντησαν στο πρόσωπο της κυρίας Μάνιας μια υπέροχη συνομιλήτρια. Και το γραφείο της, μέχρι πριν από λίγους μήνες, παρέμενε φιλόξενο για κάθε περαστικό.
Ο Νίκος Παντελάκης δεν ζει για να δει το τέλος του ιστορικού βιβλιοπωλείου. Είχε προλάβει ωστόσο να μελαγχολήσει βλέποντας την άκρατη εμπορευματοποίηση να διαποτίζει κάθε πτυχή της κοινωνίας. Ο ίδιος ούτε το Δημοτικό δεν είχε τελειώσει, αλλά είχε να το λέει: το πτυχίο του στην τέχνη του βιβλίου μέσα στο «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» το έλαβε, καθώς κανείς υπάλληλος δεν μπορούσε να σταθεί σ' αυτό αν δεν ενημερωνόταν συνεχώς. Το ίδιο ακριβώς μας έλεγε χθες και η Μαρία Παπαγεωργίου, που εργαζόταν στη Σόλωνος τα τελευταία 21 χρόνια:
«Τι σημαίνει βιβλίο, εδώ το έμαθα. Δυσκολεύομαι να πιστέψω αυτό που συνέβη. Ευελπιστώ να συνεχίσω να ζω από τα βιβλία, αλλά πρώτα πρέπει ν' αποφορτιστώ. Η θλίψη είναι βαριά». http://www.enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου