Συνέντευξη της Ι. Καρυστιάνη
στον Γιάννη Ν. Μπασκόζο
(http://www.vimagazino.gr/books-ideas/article)
Ζει πιο καλά µε τους ήρωές της, φτωχούς, µοναχικούς, ηλικιωµένους, οι οποίοι παλεύουν ενάντια στους καιρούς, παρά µε αυτό το πολιτικό σύστηµα που βυθίζεται. Κάθε βιβλίο της µιλάει για την ανθρώπινη κατάσταση, αν και στο βάθος αχνοφαίνεται το πολιτικό φόντο. Μόλις κυκλοφόρησε η συλλογή διηγηµάτων της «Καιρός σκεπτικός» (Εκδόσεις Καστανιώτη) και είναι σαν να τα έχει γράψει... αύριο, καθώς µιλάει για τα Χριστούγεννα της κρίσης. Μαζί της είναι αδύνατον να µιλήσεις µόνο για λογοτεχνία ή µόνο για πολιτική. ∆είχνει αισιόδοξη. Ζούµε το λυκόφως όσων µας καθόρισαν ως τώρα, λέει και πιστεύει σε µια καινούργια πραγµατικότητα, πιο φωτεινή.
– Τα διηγήματά σας μιλάνε για τα Χριστούγεννατης κρίσης,είναι σαν να έχουν γραφτεί πρωθύστερα για τα Χριστούγεννα που θα έρθουν. Από πότε συνειδητοποιείτε ότι υπάρχει αυτή η κρίση και σας επηρεάζει και στα γραπτά σας;
«Οταν µιλάω για πολιτική, τσακώνω τον εαυτό µου να καταφεύγει σε συνθηµατολογίες και εύκολες ρητορείες. Στα πεζά µου είµαι υποχρεωµένη να σκεφτώ πιο βαθιά, να επιµείνω σε ζητήµατα. Ετσι στο διήγηµα είναι πιο έγκυρη η γνώµη µου, διατυπώνω µε περισσότερες απαιτήσεις αυτό που εγώ αντιλαµβάνοµαι ως ανθρώπινη περιπέτεια. Τα διηγήµατα αυτά τα έγραψα πέρυσι. Το 2010 ήταν η απαρχή της συνειδητοποίησης του τι µας συµβαίνει. Ο καθένας έχει απτές αποδείξεις από το πώς ζει, µπορεί βέβαια και ο ίδιοςνα έφταιξε, µπορεί να πήγε η δρασκελιά του πιο µακριά από τον ίσκιο του. Το 2010 είναι ηέναρξη της συνειδητοποίησης αλλά καιτου αναστοχασµού. Τα Χριστούγεννα προϋποθέτουν ευθυµία, προθυµία για γιορτή και κάποια χρήµατα για γενναιοδωρίες. Φέτος που έχουν αθροιστεί δυσβάστακτες υποχρεώσεις, όλα αυτά έχουν τελειώσει».
– Πώς έφτασαν οι ήρωές σας εδώ; Πώς φτάσαμε εμείς σε αυτή την κατάσταση;
«Τίποτα δεν προέκυψε εν αιθρία, απλώς αυτοί που είχαν στα χέρια τους τα στοιχεία, τους οιωνούς της επερχόµενης συµφοράς, έκαναν το κορόιδο, γιατί τον λογαριασµό τον πληρώνουν συνήθως άλλοι, και ο κόσµος ο πολύς ύστερα από στερήσεις, προβλήµατα και απανωτές πολιτικές περιπέτειες είχε πιστέψειότι άφησε πίσω του οριστικά τη φτώχεια, άφησε πίσω του τα σκοτεινά χρόνια και ξεγελάστηκε από κάποια εφέ. Αυτό που συµβαίνει σήµερα είναι το τέλος των εφέ. ∆εν µπορούµε να προχωρήσουµεκάνοντας χάζι αυτά τα πυροτεχνήµατα που µας ζάλιζαν».
– Οι ήρωες της πρώτης συλλογής διηγημάτων σας, «Η κυρία Κατάκη», ήταν επίσης μοναχικοί, ηλικιωμένοι, με δύσκολες ζωές, όπως και οι σημερινοί σας. Τι έχει αλλάξει από τότε;
«Ηταν και τότεθαµποί καθηµερινοί άνθρωποι, αλλά τουλάχιστον ίσχυαν οι µικρές καθηµερινές τους βεβαιότητες, οι οποίες πλέον έχουν καταρρεύσει. Το καινούργιο για τη δουλειά µου ήταν ότι αυτά που ζούµε µου επέβαλαν τον χαρακτήρα του επείγοντος. ∆ιάλεξα τη φόρµα του διηγήµατος γιατί πιστεύω ότι αυτό λειτουργεί πιο άµεσα στο να επισηµάνεις, να νιώσεις κάτι που συµβαίνει. Το µυθιστόρηµα θέλει άλλον χρόνο επώασης. Στο διήγηµα πρέπει να αρκεστείς σε λίγους ήρωες, να τους κάνεις διακριτούς, να µην έχουν κενά, για να τους διαγράψεις µε επάρκεια.
Επιπλέον είναι η συντροφιάµου απέναντι σε αυτό που συµβαίνει στην πολιτική».
– Χρησιμοποιείτε τους ήρωές σας για να ξεφύγετε από αυτόν τον κόσμο;
«Αισθάνθηκα αυτές τις µέρες ότι ζήσαµε ένα φεστιβάλ εκβιασµών και κυνισµού, και κουράστηκα να βλέπω αυτές τις ροζ και µοβ γραβάτες µε τα άδεια βλέµµατα. Είναι άδεια τα βλέµµαταγιατί δεν θέλουν να αντιµετωπίσουν κατάµατα την κατάσταση στην οποία έχουν φέρει τονλαό και τη χώρα. Με τα διηγήµατά µου κάνω τη βόλτα µου σε άλλες ζωές, κατέφυγα σε πιο ταπεινές διαδροµές, σαν να είχα ανάγκη να µεταφερθώ από την αλαζονεία που περισσεύει στα πολιτικά πράγµατα στη συστολή, στους µικρούς καηµούς, στις ισχνές φιλοδοξίες, στις χαρές και στον σπαραγµό, χωρίς κοινό. Στην απαντοχή και στον µόχθο κατά µόνας. Αυτέςοι περιορισµένες ζωές των ανθρώπων είναι για µένα το υλικό πουµπορεί να υφάνει το απεριόριστο ως ορίζοντα που έχουµε ανάγκη, ως όνειρο, ως προοπτική».
– Κάποτε στη δικτατορία, αργότερα στη Μεταπολίτευση, υπήρχαν κοινότητες πνευματικών ανθρώπων με δράση. Σήμερα τι;
«Η κοινότητα υπάρχει µόνον αν διασφαλίζεται η ποιότητα της δουλειάς της κάθε ξεχωριστής φωνής. Η συλλογικότητα από µόνη της, χωρίς ποιοτική δουλειά του καθενός, δεν ισχύει. Ζούµε το λυκόφως µιας εποχής. Ο κόσµος όπως τον ξέραµε τελειώνει, ήταν ένας κόσµος άσκησης στην ατοµικότητα. Θα αναζητηθούν νέες συλλογικότητες, γιατί προκύπτουν ανάγκες επιβίωσης αλλά και ανάγκες επανατοποθέτησης των πραγµάτων. Υπάρχουν πάντα οι παρέες, µε κοινό τρόπο θέασης, οι ανάγκες θα παραµερίσουν τους εγωισµούς και τις διαφορές, και θα µας βάλουν, αρκετούς από εµάς, σε µια νέα συλλογικότητα».
– Είστε εξίσου αισιόδοξη και για το πολιτικό σύστηµα;
«Νοµίζω ότι το υπάρχον πολιτικό σύστηµα µας χασοµεράει από το επείγον της ανάκαµψης. Μας χρέωσε οικονοµικά, αναξιοπρέπεια, έλλειψη υπερηφάνειας, µας ταπείνωσε. Αυτό που θα µπορούσε να κάνει θα ήταν να αποσυρθεί. Η ανάσα που θα παίρναµε θα ήταν να ξυπνάγαµε ένα πρωί και να µην τους βλέπαµε µπροστά µας. Οταν ο λαός εµπαίζεται και ενοχοποιείται, και καλείται συλλήβδην να πληρώσει τα σπασµένα, χωρίς επιπλέον να µπορεί και να µιλήσει, αυτό το φυλάει. Οι εκλογές, όποτε και να γίνουν, θα πάρουν χαρακτήρα δηµοψηφίσµατος, “ναι” ή “όχι” σε ό,τι έγινε µέχρι τώρα. ∆εν ξέρω αν οι κυβερνήσεις και της ΕΕ, το ∆ΝΤ ή η Αριστερά θα είναι έτοιµες να αντιµετωπίσουν την καινούργια κατάσταση. Τα παλιά κόλπα δεν περνάνε πια».
– Και η Αριστερά;
«Οσο για την Αριστερά, αυτή µας υπόσχεται ένα θαυµάσιο σαββατόβραδο και µια ηλιόλουστη Κυριακή, πρέπει να µας πει και πώς θα βγάλουµε τη ∆ευτέρα, την Τρίτη, την Τετάρτη, την Πέµπτη και την Παρασκευή µε έναν λόγο πειστικό, µε πρόγραµµα χωρίς τρελά ρίσκα, κάτι που να µπορεί να πείσει τους ανθρώπους που βλέπουν επιδείνωση των προοπτικών τους».
– Παρατηρώ, κυρία Καρυστιάνη, ότι στα τελευταία έργα σας υπάρχει μια αλλαγή στη γλώσσα σας, είναι έτσι;
«Στη σηµερινή εποχή δεν πάει η “χλιαρή” γλώσσα, ούτε τα “βαρυσήµαντα” ελληνικά. Ηθελα µια πιο τραχιά γλώσσα. Ηταν η αντίδρασή µου σε ό,τι γίνεται γύρω µας.
Η γλώσσα είναι αυτόνοµος λογοτεχνικός συντελεστής αλλά παίρνει και την εκδίκησή της σε κάθε εποχή. Πώς µπορείς να αντέξεις τον όρο “δεξαµενή εργαζοµένων” ή “ανθρώπινοι πόροι”. Τελειώνουν τα γλωσσικά πραξικοπήµατα όπως “επώνυµα παπούτσια”, “επώνυµα σώβρακα”. Βλέπετε ότι επανέρχονται λέξεις όπως βερεσέ, σόλιασµα, µπάλωµα».
Η Ευρώπη είναι µακριά από τις προσδοκίες των λαών
– Η σχέση μας με την Ευρώπη διακυβεύθηκε αυτές τις μέρες. Είμαστε άραγε μια δυτική χώρα;
«Η ΕΕ µετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης απέκτησε περισσότερους φίλους και ανάµεσα στην Αριστερά ως παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας. Η κρίση σκόρπισε την ΕΕ, την έκανε κοµµάτια. Σήµερα ανακύπτουν πολλά νέα ζητήµατα. ∆εν ξέρω αν οι γερµανοί πολίτες πιστεύουν ότι τιµωρούνται οι σπάταλοι Ελληνες. Αν ξέρουν ότι υπάρχουν 1.500 άνθρωποι που αυτοκτόνησαν τα δύο-τρία τελευταία χρόνια για χρέη, ότι υπάρχουν 1 εκατοµµύριο άνεργοι, 500.000 “λουκέτα”, 1 εκατοµµύριο ανασφάλιστα και χωρίς σέρβις αυτοκίνητα στους δρόµους. Αν οι Γερµανοί κατανοούν ότι πέρα από αυτούς που συνεχίζουν ανενόχλητοι να είναι οι προνοµιακοί συνοµιλητές των κυβερνήσεών τους υπάρχουν και αυτοί που δεν έχουν φταίξει που βιώνουν µιαν άλλη σκληρή πραγµατικότητα. Η ΕΕ αποδείχτηκε πολύ µακριά από τις προσδοκίες των λαών. Αισθάνοµαι ότι οι πολιτικοί ξέµαθαν να είναι πολιτικοί, εξοικειώθηκαν µε τον ρόλο και την ιδιότητα που τους απένειµαν ιδιωτικά και τραπεζικά συµφέροντα, του εκφωνητή µιας ορισµένης πολιτικής».
Απολαύστε-στην κυριολεξία-την Ιωάννα Καρυστιάνη σε συνέντευξή της που «ανακαλύψαμε» στο http://androsfilm.blogspot.com/2011/11/blog-post_06.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου