Μάνος Ελευθερίου

«Το άγγιγμα του χρόνου»


«...Λένε πως όλα καταγράφονται στον αέρα. Ακόμη κι εκείνα που είπαμε ή κάναμε πριν από χρόνια, όσα γράφτηκαν σε διηγήσεις και στις επίσημες ιστορίες είναι εικόνες που περιμένουν κάτι σαν σύνθημα για να φανερωθούν την κρίσιμη ώρα και θα τις βλέπουμε σαν ταινία. Πόλεμοι, όργια, γάμοι, κρυφές συναντήσεις, εξαγορές και θρίαμβοι κι ακόμη κάποιοι που τράβηξαν το μοναχικό τους δρόμο ελεύθεροι κι ανεξαργύρωτοι και τα υπάρχοντά τους ήταν μόνο το σώμα τους και η ψυχή τους...

Πώς με παρέσυρες απόψε στη φιλοσοφία; Τα υπερβατικά νοήματα με παγώνουν. Μας έλειψε, βλέπει, η διαδικασία του θαύματος και η ετοιμασία για κάτι σπουδαίο και σπάνιο, όπως μια νοικοκυρά ετοιμάζει στην κουζίνα το χριστουγεννιάτικο φαγητό. Δεν είναι εύκολο σαν τη φράση, α πούμε: Τόλμη χρειάζεται, αρκεί ν΄ απλώσεις το χέρι και να πάρεις κάτι. Πρέπει να μπορείς να το κάνεις δικό σου, έστω και δίχως χέρια... 
Δεν θέλω να σκέφτομαι, κρυώνω πολύ, όταν σκέφτομαι...»
(Από το βιβλίο του ΜΑΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ «ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ», 
εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ)

«...Πάρα πολλά πράγματα που γράφω, έχουν αναφορές σε εκείνα που γνώρισα ως παιδί. Βεβαίως τα μετατοπίζω στους ήρωες των βιβλίων μου. Έμαθα πάρα πολλά πράγματα όταν ήμουν παιδί και οι άνθρωποι που συναναστράφηκα ήταν κατά κάποιο τρόπο «δάσκαλοι» σε πάρα πολλά, χωρίς τον ακαδημαϊκό τίτλο του δασκάλου βεβαίως. Ήξεραν, όμως, πάρα πολλά πράγματα, αλλά δυστυχώς χάθηκαν...
Μην ξεχνάτε ότι οι άνθρωποι που συναναστράφηκα εγώ στα παιδικά μου χρόνια, ζούσαν με το τίποτα. Κι αυτό το τίποτα έπρεπε να το αξιοποιήσουν, και για να έχει μία διάρκεια να του δίνουνε μια καινούργια μορφή, να ξεγελούν τον εαυτό τους ότι αλλάζουνε τα πράγματα.
Αυτό το βλέπει κανείς στις κοινωνίες των ανθρώπων που είναι αναγκασμένοι να εφευρίσκουν συνεχώς κάτι καινούργιο μέσα από το ίδιο το θέμα που έχουνε. Ένα παρατραβηγμένο παράδειγμα, είναι οι Ηπειρώτες οι οποίοι έζησαν σε ζυγό δουλείας πάρα πολλά χρόνια, όπως όλοι οι έλληνες, αλλά ιδιαίτερα εκεί πάνω, που είχαν βροχές και έτσι είχαν και πολλά χόρτα, ώστε ανήγαγαν τις χορτόπιτες σε… επιστήμη.
Όπως στο Άγιον όρος έχουν 100 τρόπους να μαγειρεύουνε τα ψάρια, διότι τα ψάρια ευλόγησε ο Χριστός κατά τα λεγόμενα των Αποστόλων. Αν και στον γάμο εν Κανά, δε νομίζω να τη βγάλανε με ψάρια…
Δυστυχώς δεν έγραψε κανένας από τους ευαγγελιστές ότι έφαγαν κρέας. Μιλάνε όμως για το κρασί και ευτυχώς φτιάχνουνε κρασί στο Άγιον όρος. Σκεφτείτε να είχε γράψει κάποιος ότι ο Ιησούς ήπιε π.χ. ουίσκι…

Μιλάνε επίσης για μια συκιά που ο Χριστός λιμπίστηκε να φάει ένα σύκο, πλησίασε, αλλά η συκιά είχε μόνο φύλλα και έτσι την καταράστηκε να ξεραθεί. Ήταν πολύ σκληρό αυτό. Το έχω γράψει στο βιβλίο «Άνθρωπος στο πηγάδι»…
Αλλά το καλύτερο βιβλίο μου, νομίζω ότι είναι το «Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ» (εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ), επειδή, κυρίως, τα διηγήματά του τα δούλευα πάρα πολλά χρόνια... και τα θέματα τους έχουν το ενδιαφέρον ότι υπάρχει μέσα το παράλογο, δοσμένο, όμως, με κρυστάλλινη διαύγεια, να μη φαίνεται, δηλαδή, ότι κρύβω ορισμένα πράγματα…»
(Απόσπασμα συνέντευξης του ΜΑΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ στην Κρυσταλία Πατούλη για το tvxs.gr )