«Οι παπαγάλοι δεν διαβάζουν βιβλία!»

«Γιατί οι άνθρωποι δεν διαβάζουν;Γιατί ειδικότερα οι Έλληνες δεν διαβάζουμε;Οι πρώτες απαντήσεις που ακούγονται συνήθως αφορούν στην έλλειψη ανάλογης καλλιέργειας, στην ανεπάρκεια του σχολείου, στην τηλεοπτική κυριαρχία,στους υπολογιστές κλπ. Ίσως όλα αυτά εξηγούνται αν σκεφτούμε σε ποια εποχή ζούμε**…»

 Υπάρχουν πολλοί λόγοι που συχνά αποτρέπουν από το διάβασμα.Οι περισσότεροι από αυτούς πρέπει να αναζητηθούν στη παιδική-μαθητική ηλικία. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που ακούνε –και στις μέρες μας-από τους γονείς ή συγγενείς τη φράση:«Πότε θα ανοίξουν τα σχολεία, να διαβάσεις κι ένα βιβλίο! Όλο το καλοκαίρι ούτε φύλλο βιβλίου δεν άγγιξες!»
Περνάει έτσι η «ιδέα» στο παιδί, πως το βιβλίο είναι συνδεδεμένο με το σχολείο και τα μαθήματα.Το διάβασμα βιβλίου είναι ένα «καθήκον» που το σχολείο του επιβάλλει!Γιατί να ανοίξει να διαβάσει ένα βιβλίο την εποχή που τα σχολεία κλείνουν; Κανείς πλέον δεν το «υποχρεώνει» !Κι είναι αυτή μια αντίληψη που ακολουθεί τα περισσότερα παιδιά και στην υπόλοιπη ζωή τους!«Διάβασμα =Υποχρέωση»! 

Πόσοι γονείς που «θέλουν λίγη ησυχία» προτρέπουν ένα παιδί να διαβάσει ένα βιβλίο;Κάποτε άνοιγαν την τηλεόραση ή το βίντεο και το άφηναν να παρακολουθεί με τις ώρες.Σήμερα, εξελιχθήκαμε!Τα παιδιά «χάνονται» με τις ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή τους ή του κινητού τους τηλεφώνου κι αφήνουν τους κουρασμένους γονείς στην ησυχία τους!Πού καιρός για διάβασμα!
 Μήπως και τα «μηνύματα» που περνά το σχολείο …υστερούν;Πόσα αποσπάσματα λογοτεχνικά δεν γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας και ανάλυσης συντακτικής, γραμματολογικής, σημασιολογικής , αντί να δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να «χαρούν» την «ομορφιά» του λογοτεχνικού κειμένου;Οι ασκήσεις που συχνά ακολουθούν –πχ ένα κείμενο του Αντώνη Σαμαράκη-και που πρέπει να απαντηθούν επιφυλάσσοντας μικρή ή μεγάλη βαθμολογία γίνονται αφορμή να περάσει στο υποσυνείδητο του μαθητή η ταύτιση «Σαμαράκης =Ασκήσεις γραμματικής». Γιατί να πιάσει στα χέρια και να διαβάσει στον ελεύθερο χρόνο του το βιβλίο «Ζητείται ελπίς» ή κάποιο άλλο του συγγραφέα;

Αρνητικά επηρεάζει πολλές φορές η προτροπή προς τους μαθητές να διαβάσουν οπωσδήποτε ένα βιβλίο στις ημέρες των διακοπών και η «απειλή» ότι θα τους ρωτήσουν να πουν τι τους …άρεσε!Το μήνυμα που περνά υποσυνείδητα είναι σαφές: «Διάβασμα, μόνο όταν κάποιος το ζητήσει»!
«Γνήσια τέκνα ενός χειραγωγημένου εκπαιδευτικού συστήματος, επισημαίνει ο Γιώργος Δαρδανός, οι σημερινοί Έλληνες στην πλειονότητά τους δεν έχουν μπει σε βιβλιοθήκη ούτε μια φορά στη ζωή τους ούτε καν ως μαθητές!*»
(«Μια ζωή», από παιδί-μαθητής ο Έλληνας διαβάζει «βιβλία», γιατί του επιβάλλεται, γιατί θα εξεταστεί για να διαπιστωθεί ότι διάβασε, γιατί θα βαθμολογηθεί για να περάσει την τάξη ή τις εξετάσεις σε κάποια σχολή!Γι’ αυτό ΔΕΝ ΔΙΑΒΑΖΕΙ, απλώς ΠΑΠΑΓΑΛΙΖΕΙ όσο χρειάζεται και μετά…ούτε βιβλία ούτε διαβάσματα!Μακριά!)
 Κάποτε,πριν η οικονομική κρίση χτυπήσει την πόρτα και της χώρας μας, τις ημέρες των εορτών συνηθίζονταν η ανταλλαγή δώρων, ιδιαίτερα μέσα στην οικογένεια. Αλήθεια, πόσοι γονείς χάριζαν στα παιδιά τους και ένα βιβλίο;Πόσοι έδιναν στον ίδιο τους τον εαυτό τη χαρά να αγοράσουν και να διαβάσουν ένα βιβλίο;
 «Μα, βιβλίο για δώρο;Τι αξία έχει;Και δεν παίρνω μια κυριακάτικη εφημερίδα που προσφέρει βιβλίο με 4 €;» Πόσοι δεν το έχουν σκεφτεί;Άλλωστε, δεν είναι λίγα τα λογοτεχνικά αριστουργήματα που «μεταφέρονται» στον κινηματογράφο ή –ακόμη καλύτερα- στην τηλεόραση ως τηλεοπτικές σειρές!«Γιατί να κάθομαι με τις ώρες διαβάζοντας ένα βιβλίο, αφού μπορώ καθισμένος στην πολυθρόνα να το απολαύσω από τη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη;» Γνώρισμα της εποχής μας κι αυτό: Οικονομία στο πορτοφόλι, αλλά και στον ελεύθερο χρόνο μας!

 Ευθύνες μεγάλες φέρουν και οι εκδότες.Ο τρόπος που επιλέγουν τα βιβλία που θα εκδώσουν και η επιλεκτική τακτική τους να προωθούν και να προβάλλουν βιβλία «πιασιάρικα», βιβλία που περιμένουν να έχουν περισσότερες πωλήσεις είναι μια έμμεση μορφή «χειραγώγησης» του αναγνωστικού κοινού, μέρος του οποίου χάνει την εμπιστοσύνη του στους εκδοτικούς οίκους και τα βιβλία που εκδίδουν.
Αλλά και η Πολιτεία κάνει «ό,τι μπορεί» για να αποτρέψει τους Έλληνες να ασχολούνται με το βιβλίο!Μόνη έγνοια η είσπραξη ολοένα και περισσότερων φόρων, παράλληλα με τη δραστική μείωση επιχορηγήσεων και εξόδων αγοράς- διανομής βιβλίων σε βιβλιοθήκες, σχολεία, ιδρύματα…Ένα ΕΚΕΒΙ υπήρχε για να προωθεί το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες και «φρόντισε» να το οδηγήσει σε «ξαφνικό θάνατο» για λόγους –λένε- αναδιοργάνωσης και «ορθολογικότερης» λειτουργίας! Πότε θα λειτουργήσει ξανά; Πιθανόν σε …μέλλουσα ζωή!(Κι ύστερα αναρωτιόμαστε:Γιατί δεν διαβάζουν οι Έλληνες;) 
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να γίνουν παράδειγμα προς μίμηση δείχνοντας την αγάπη τους προς το βιβλίο, τα σχολεία αξίζει να έχουν τις βιβλιοθήκες τους, οι συγγραφείς και οι πολιτιστικοί φορείς χρειάζεται να έρθουν σε συχνότερη επαφή με τους αναγνώστες, η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να συνδράμει στη διάδοση της βιβλιοφιλίας (ιδιαίτερα στη Σύρο η ενίσχυση των δραστηριοτήτων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και η επαναλειτουργία της Παιδικής Βιβλιοθήκης θα αποδειχτούν σημαντικές πρωτοβουλίες)και βεβαίως η ίδια η Πολιτεία θα πρέπει να πάψει να βλέπει το βιβλίο ως «βιομηχανικό προϊόν» και τους πολίτες ως «αδιάφορους, άβουλους τηλεθεατές»!

ΟΛΟΙ θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν την «αξία» -όχι οικονομική- του βιβλίου, την προσφορά του και το θετικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην πνευματική μας ανάπτυξη και να συντονίσουν τα βήματά τους! Ίσως τότε κατανοήσουμε και νιώσουμε το βαθύτερο νόημα των λόγων της Έμιλυ Ντίκινσον: 

 «Δεν θα βρεθεί κανένα πλοίο για να ταξιδέψει 

σαν το βιβλίο και να πας στα μακρινά τα ξένα, 

μήτ’ άλογο σβέλτο πολύ να το καβαλικέψεις, 

σαν μια σελίδα ποίησης με λόγια φτερωμένα. 

 Τέτοιο ταξίδι ανέξοδο και το φτωχό συμφέρει, 

δεν του γυρεύουν διόδια και ναύλα δεν χρωστάει. 

Τόσο λιτό, κι όμως παντού το νου μας μεταφέρει, 

το μέσο αυτό που ταξιδιώτες όλους μας χωράει!» 

 Ποτέ δεν είναι αργά για μια νέα αρχή! Ας το τολμήσουμε!

 *Από το βιβλίο του Γιώργου Δαρδανού
«Οι παπαγάλοι δεν διαβάζουν βιβλία»-εκδ.Gutenberg
 **«Η εποχή της ακοής»- http://booksyros.blogspot.gr/

 ΠΗΓΗ: Εφημ. «Ο ΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ» - http://www.logotypos.gr/