«Απαγορευμένη ανάγνωση»

Απόσπασμα» από το βιβλίο του Alberto Manguel, 
 Η ιστορία της ανάγνωσης
(Μετάφρ. Λύο Καλοβυρνάς,  Εκδ. «Νέα Σύνορα»)  

Βιβλία των οπαδών της αίρεσης του Αρείου στην πυρά
στη Νίκαια επί Κωνσταντίνου Α΄
(από χειρόγραφο του 9ου αι.)

 «Όπως γνωρίζουν καλά οι δικτάτορες όλων των αιώνων, είναι ευκολότερο να διαφεντεύεις ένα αγράμματο πλήθος· αφού η τέχνη της ανάγνωσης δεν μπορεί να χαθεί από τη στιγμή που θα αποκτηθεί, η αμέσως καλύτερη λύση είναι να περιοριστεί το πεδίο δράσης της. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο, τα βιβλία είναι πάντα το μεγαλύτερο βάσανο των απανταχού δικτατοριών. 
Η απόλυτη εξουσία απαιτεί κάθε ανάγνωση να είναι επίσημη· αντί για ολόκληρες βιβλιοθήκες γεμάτες γνώμες θα πρέπει να αρκεί στον πολίτη ο λόγος του άρχοντα. Τα βιβλία, έγραψε ο Βολταίρος σε ένα σατιρικό φυλλάδιο επονομαζόμενο «Σχετικά με το Φριχτό Κίνδυνο της Ανάγνωσης», «διαλύουν την άγνοια, το φρουρό και θεματοφύλακα όλων των αστυνομευομένων κρατών». 

Η διαμάχη του Αγίου Δομένικου με τους Αβιγινούς (Καθαρούς): τα βιβλία και του μεν και των δε ρίχνονται στην πυρά αλλά μόνο των αιρετικών καίγονται. Λεπτομέρεια πίνακα του Pedro Berruguete  (c. 1450 – 1504)

Ως εκ τούτου, η λογοκρισία, οποιαδήποτε μορφή κι αν πάρει, είναι άμεση παραφυάδα κάθε εξουσίας, και η ιστορία της ανάγνωσης λαμπαδιάζει με μια ατελείωτη σειρά από φωτιές που άναψαν οι λογοκριτές, όπου και κάηκαν από αρχαίοι κύλινδροι παπύρου μέχρι τα βιβλία των δικών μας ημερών. 
Το 213 π.Χ. ο Κινέζος αυτοκράτορας Σι-Χουάνγ-τι προσπάθησε να βάλει τέλος στην ανάγνωση καίγοντας όλα τα βιβλία στην επικράτειά του. Το 168 π.Χ. η Ιουδαϊκή Βιβλιοθήκη της Ιερουσαλήμ καταστράφηκε επίτηδες κατά την εξέγερση των Μακκαβαίων. 

Τον πρώτο αιώνα μ. Χ. Ο Αύγουστος εξόρισε τους ποιητές Κορνήλιο Γάλλο και Οβίδιο και απογόρευσε τα έργα τους. Ο αυτοκράτορας Καλιγούλας διέταξε όλα τα βιβλία του Ομήρου, του Βιργίλιου και του Λίβιου να καούν (ωστόσο το διάταγμά του δεν εφαρμόστηκε ποτέ). 
Το 303 ο Διοκλητιανός καταδίκασε όλα τα χριστιανικά βιβλία στην πυρά. Κι αυτά μόνο για αρχή. Ο νεαρός Γκέτε, αυτόπτης μάρτυρας της καύσης ενός βιβλίου στη Φρανκφούρτη, ένιωσε σαν να περευρισκόταν σε εκτέλεση. 
«Το να βλέπω ένα άψυχο αντικείμενο να τιμωρείται», έγραψε, «είναι όντως κάτι το αληθινά φριχτό». Η ψευδαίσθηση που τρέφουν όλοι όσοι καίνε βιβλία είναι πως μ’ αυτό τον τρόπο μπορούν να ακυρώσουν την ιστορία και να καταργήσουν το παρελθόν. 

Βερολίνο 1933

Στις 10 Μαΐου 1933 στο Βερολίνο, όπως κατέγραψαν οι κάμερες, ο υπουργός προπαγάνδας Πάουλ Γιόζεφ Γκέμπελς έβγαλε λόγο κατά την καύση περισσοτέρων από είκοσι χιλάδων βιβλίων, ενώπιον ενός ζητωκραυγάζοντος πλήθους που ξεπερνούσε τους εκατό χιλιάδες ανθρώπους: «Απόψε κάνετε πολύ καλά που ρίχνετε στην πυρά αυτά τα ανοσιουργήματα του παρελθόντος. Είναι μια πανίσυχυρη, τεράστιας σημασίας συμβολική πράξη, που δηλώνει σε όλο τον κόσμο ότι το παλιό πνεύμα πέθανε. Από τούτες τις στάχτες θα αναδυθεί ο φοίνικας του νέου πνεύματος». 
Ένα δωδεκάχρονο αγόρι, ο Χανς Πάουκερ, που στο μέλλον θα γινόταν διευθυντής του Ινστιτούτου Εβραϊκών Μελετών Λίο Μπεκ του Λονδίνου, ήταν παρόν στην καύση και θυμάται ότι, καθώς ρίχονταν τα βιβλία στις φλόγες, εκφωνούνταν λόγοι για να προσδώσουν κύρος στην περίσταση. 
«Πολεμώντας την υπερβολή των υποσυνείδητων ορμών η οποία βασίζεται στην καταστροφική ανάλυση του ψυχισμού, στο όνομα της ευγένειας της ανθρώπινης ψυχής, καταδικάζω στις φλόγες τα έργα του Ζίγκμουντ Φρόιντ», διακήρρυτε ένας από τους λογοκριτές προτού κάψει τα βιβλία του μεγάλου ψυχαναλυτή. 
Ο Στάινμπεκ, ο Μαρξ, ο Ζολά, Ο Χέμινγουεϊ, ο Αϊνστάιν, ο Προυστ, ο Χ. Τζ. Γουέλς, οι Χάινριχ και Τόμας Μαν, ο Τζακ Λόντον, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ και εκατοντάδες άλλοι τιμήθηκαν με παρόμοιους επικήδειους λόγους…» 

ΠΗΓΗ: https://dimartblog.com/ 
( Επιμέλεια : Γιώργος Τσακνιάς)