Το καταφύγιο των εργαστηρίων

Στο τελευταίο τεύχος τού περιοδικού «(δε)κατά», αναδημοσιεύεται ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του καθηγητή στο Χάρβαρντ και σταθερού συνεργάτη του «New Yorker», Λουίς Μενάντ, για την ιστορία, τη χρησιμότητα αλλά και τις ατέλειες των εργαστηρίων δημιουργικής γραφής.

Μιας μεταπολεμικής «εφεύρεσης» που υιοθετήθηκε από τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και κατέληξε σε «εξαγώγιμο είδος»,σε πείσμα του σκεπτικισμού που εξακολουθεί να προκαλεί। Σύμφωνα με τον Μενάντ, αυτά τα προγράμματα στηρίζονται στη θεωρία ότι σπουδαστές που δεν έχουν δημοσιεύσει τίποτα μπορούν να διδάξουν αλλήλους πώς να γράψουν κάτι δημοσιεύσιμο, υπό την εποπτεία είτε κάποιου που έχει περάσει από την ίδια διαδικασία κι έχει (συνήθως) εκδώσει γραπτό του, είτε ενός επιτυχημένου συγγραφέα δίχως καμιά διδακτική πείρα, γεμάτου αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος।

Το πιο φημισμένο, άλλωστε, συγγραφικό εργαστήρι στον κόσμο, αυτό του Πανεπιστημίου της Αϊόβα με τα δεκάξι Πούλιτζερ στο ενεργητικό του, διακηρύσσει πως η συμβολή του στις παραπάνω επιτυχίες είναι αμελητέα μπροστά στο ταλέντο των φοιτητών του, και πως η δημιουργική γραφή δεν διδάσκεται, απλώς ενθαρρύνεται. Σε γενικές γραμμές, η ίδια αντίληψη επικρατεί κι εδώ, όπου εκατοντάδες άνθρωποι καταβάλλουν δίδακτρα για να μυηθούν στη συγγραφική διαδικασία -ένα σεμινάριο 30 ωρών στο ΕΚΕΒΙ κοστίζει 550 ευρώ, ενώ το διετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας φτάνει τα 3.200 ευρώ. Εν αναμονή της πρώτης φουρνιάς αποφοίτων της Φλώρινας, από το εργαστήρι του ΕΚΕΒΙ έχουν περάσει 1.500 σπουδαστές, 44 από τους οποίους εξέδωσαν δουλειά τους, έστω και σε «μικρούς» οίκους, έστω και σε ισχνά τιράζ.

Καθώς ο θεσμός βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα, οι «τεχνικές» που διδάσκονται κι αναπαράγονται θ' αργήσουν πολύ ν' απασχολήσουν την εγχώρια κριτική। Για την ώρα είναι σαφές πως οι διδάσκοντες εξασφαλίζουν ένα έξτρα χαρτζιλίκι, κι ότι ανάμεσα στους σπουδαστές υπάρχουν και καλλιεργημένοι και απαίδευτοι, και γεννημένοι αφηγητές και «ψώνια»। Σε μια χώρα όμως όπου η σχέση με τα βιβλία είναι δαχτυλοδεικτούμενη, κι όπου όλο και λιγότεροι φτασμένοι συγγραφείς σκύβουν πάνω από χειρόγραφα αγνώστων, κάποιος που τολμά να τρέφει λογοτεχνικές φιλοδοξίες βρίσκει σε τέτοιου είδους σεμινάρια ένα πολύτιμο καταφύγιο και, αν είναι τυχερός, πιάνει επαφή με το «σινάφι»... Λίγο είναι;

(Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ-enet.gr)