Βιβλία για όλους! Πάρε κόσμε!

Το βιβλίο ως αντικείμενο 

διαφημιστικών προσφορών (;) 

 Έχουμε συνηθίσει, εδώ και κάποια χρόνια, οι κυριακάτικες εκδόσεις των εφημερίδων να διαφημίζουν εκτός από τα «πρακτικής φύσεως δωράκια» και …λογοτεχνικές προσφορές»! Λογοτεχνικές σειρές-άπαντα συγγραφέων και ποιητών, Ελλήνων και ξένων, λιγότερο ή περισσότερο γνωστών και καταξιωμένων, προσφέρονται κάθε Κυριακή στους αναγνώστες!
 Σημείο των καιρών: Οι εφημερίδες κάποτε διαφημίζονταν με φράσεις, όπως «διαβάστε την Κυριακή το άρθρο του δημοσιογράφου… », «αποκλειστική είδηση, μόνο στην εφημερίδα μας…», «αποκαλυπτική έρευνα», «αποκλειστικές δηλώσεις»…
Σήμερα η διαφήμιση των εφημερίδων περιορίζεται στα δώρα-προσφορές ! Και δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο που παρατηρείται στα περίπτερα: Επί τόπου ο αγοραστής, «αναγνώστης» της εφημερίδας, να αφήνει στην άκρη την εφημερίδα και να φεύγει κρατώντας μόνο το «δωράκι» του!

 Είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς με τις προσφορές βιβλίων: Οι αγοραστές-αναγνώστες των εφημερίδων διαβάζουν τα βιβλία που τους προσφέρονται ή απλώς στολίζουν μ’ αυτά κάποια άδεια ράφια της βιβλιοθήκης (αν υπάρχει) στο σπίτι τους; Πρόκειται για ανθρώπους που συνηθίζουν να αγοράζουν και να διαβάζουν βιβλία ή για περιστασιακούς αναγνώστες που παρασυρμένοι από τις διαφημιστικές «σειρήνες» αποφασίζουν να …ενδιαφερθούν για τα άπαντα του ΑΒΓ μεγάλου λογοτέχνη;

 Αυτό το φαινόμενο είναι «καλό» για τη λογοτεχνία γενικώς, τους εκδοτικούς οίκους, τους λογοτέχνες, που ενδεχομένως είναι ακόμη εν ζωή; Αυτή η προσφορά των εφημερίδων δημιουργεί νέους αναγνώστες ή μέσα στο γενικό κλίμα δίνεται η εντύπωση ότι και τα βιβλία είναι πρωτίστως ένα «προϊόν εμπορικό» σαν όλα τα άλλα που διαφημίζονται από τα ΜΜΕ και δευτερευόντως ένα πολιτιστικό;
 Οι εκδότες των εφημερίδων από τη δική τους πλευρά βρίσκουν έναν αποδοτικό τρόπο να αυξήσουν τον αριθμό των φύλλων που πωλούνται και να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις του πίνακα με τις «κυκλοφορίες», χωρίς διόλου να τους απασχολεί το γεγονός ότι αυτή η προσφορά βιβλίων ως «συμπλήρωμα» (κοινώς «τσόντα»)της εφημερίδας υποβαθμίζει την αξία τους ως «πολιτιστικών αγαθών»! Προφανώς, στο κυνήγι του κέρδους και της επιβίωσης της εκδοτικής επιχείρησης όλα επιτρέπονται…
Για τους εκδοτικούς οίκους είναι «μια κάποια λύσις», όταν μάλιστα οι πωλήσεις δεν πηγαίνουν καλά, αν και το «αντίτιμο» που τους προφέρεται δεν είναι ανάλογο της λογοτεχνικής αξίας των προσφορών.
Οι λογοτέχνες και οι κληρονόμοι των πνευματικών δικαιωμάτων, όπως φαίνεται, δεν είναι εύκολο να εμποδίσουν την εμπορική, μαζικής προσφοράς, προώθηση των βιβλίων τους, κάποιοι ίσως και να ικανοποιούνται από το μικρό οικονομικό όφελος ή την γνωριμία με τα βιβλία τους περισσότερων αναγνωστών. Άλλωστε, «ένας συγγραφέας είναι το μισό από το βιβλίο του,το άλλο μισό είναι ο αναγνώστης!*»
Κι αν κάποιοι συγγραφείς ή οι κληρονόμοι τους δεν αρνούνται ή έστω δεν «ενοχλούνται», τι είναι εκείνο που παρακινεί καταξιωμένους στην Ελλάδα, αλλά και σ’ όλο τον κόσμο λογοτέχνες να δεχτούν αυτό τον «ανορθόδοξο» τρόπο προώθησης και διακίνησης μεγάλων και συχνά βραβευμένων λογοτεχνικών έργων, η εκτύπωση, το εξώφυλλο και το δέσιμο των οποίων πολλές φορές είναι χαμηλής ποιότητας;

Ένας νέος, ανερχόμενος συγγραφέας (για ευνόητους λόγους δεν θα αναφέρουμε το όνομά του) στην ερώτηση, αν θα συναινούσε στην προσφορά βιβλίων του μέσω των εφημερίδων, απάντησε: «Αν και θα μου άρεσε να γνωρίζω ότι όλο και περισσότεροι αναγνώστες «αποκτούν» βιβλία μου, ωστόσο αυτός ο τρόπος μαζικής προσφοράς και προώθησης δεν με βρίσκει σύμφωνο! Τον νιώθω υποτιμητικό για το κάθε βιβλίο! Μου θυμίζει …συμπληρώματα διατροφής! Όχι, δεν θα συναινούσα!»
Οι αναγνώστες, όμως, πόσο επηρεάζονται από τις προσφορές; Πόσο αλλάζει η αναγνωστική τους συμπεριφορά; Όλα αυτά τα βιβλία που τους προσφέρονται θα επέλεγαν να τα αγοράσουν από ένα βιβλιοπωλείο, από μια έκθεση βιβλίου ή απλώς παρακινούνται από τη χαμηλή τιμή (όσο κοστίζει μια κυριακάτικη εφημερίδα) και τη συνεχή διαφήμιση;
 Ο Franz Kafka έγραψε κάποτε: ''Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας.''
Νιώθουν, άραγε, οι αγοραστές των εφημερίδων πάντοτε την ανάγκη να εντρυφήσουν στις σελίδες του προσφερόμενου βιβλίου; Πιστεύουν ότι θα ικανοποιηθεί αυτή τους η ανάγκη; Η ικανοποίηση αυτής της αναγνωστικής ανάγκης είναι η επιδίωξη των εφημερίδων ή απλώς το αποτέλεσμα, σημαντικό ή όχι, αδιάφορο για τους εκδότες;
 Όσο κι αν κατά καιρούς (ιδιαίτερα στην εποχή των μνημονίων)τα «δωράκια» αυτά των εφημερίδων είναι μια …ευκαιρία γι’ αυτούς που όντας οικονομικά αδύναμοι, διψούν για διάβασμα βιβλίων, θα έπρεπε το φαινόμενο αυτό να προβληματίζει Πολιτεία, Πνευματικούς Φορείς, Λογοτεχνικά Σωματεία, Ενώσεις Συγγραφέων, Βιβλιοθήκες Δημόσιες και Δημοτικές, Πολιτιστικούς Ομίλους και τον κάθε αναγνώστη χωριστά: Είναι το γεγονός της δωρεάν προσφοράς ενός βιβλίου κι όχι η αξία του αυτή καθεαυτή που θα παρακινήσει τον κάθε πολίτη να πάρει στα χέρια του ένα βιβλίο; Δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι προώθησης της φιλαναγνωσίας στη χώρα μας;
 «Μην ξεχνάτε ότι κάθε βιβλίο προέρχεται από ένα όνειρο και κάθε όνειρο προέρχεται από ένα βιβλίο**...»
 Έγινε, λοιπόν, η ζωή μας «τόσο ξένη και φορτική***» που «μοιραίοι, δειλοί και άβουλοι αντάμα, προσμένοντας, ίσως, κάποιο θάμα ****» δεν βρίσκουμε χρόνο ούτε να ονειρευτούμε ;  (Π.Λ.)

* P.L. Travers ** Μ. Fermine *** Κ. Π. Καβάφης: «ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ» *** Κ. Βάρναλης: «ΟΙ ΜΟΙΡΑΙΟΙ»

ΠΗΓΗ: http://www.logotypos.gr/